Annemin Yatak Yaralarını Nasıl İyileştirdim? Etkili Bası Yarası Tedavisi
Yatak yaraları yatan hastaların en önemli sağlık sorunlarından biridir. Bu yazıda yatan hasta olan canım annemin yatak yaralarını nasıl iyileştirdiğimi, deneyimlerimi, kullandığım ürünleri ve pansuman aşamalarını sizinle paylaşacağım. Annem 3 ayı aşkın süredir yatan hasta durumunda. Yatışının ilk ayından sonra sırt ve uyluk, kalça bölgesinde ikinci ve üçüncü derece yatak yaraları ortaya çıktı. Hastanede hemşirelerin yaptığı ve onlardan öğrenerek bizim evde yaptığımız pansumanlar, bası yaralarının iyileşmesinde çok etkin olmayınca daha derin araştırmayla bu soruna etkili ve kalıcı çözümler buldum.
Yatak Yarası Nedir?
Yatarak tedavi gören hastalarda yatmayla ilişkili olarak ortaya çıkan sürtünme ve basınç, hareketsizlikle birleşince özellikle hastanın yatış yönüyle ilişkili oluşan yaralara yatak yarası veya bası yarası denmektedir. Örneğin hasta uzun süre sırt üstü yatıyorsa sırtta, omuzlarda, kalça bölgesinde, topuklarda yaralar oluşabiliyor.
Yatak Yaralarının Evreleri
Bu yaralar derinliğine ve boyutuna göre dört evrede – düzeyde – aşamada sınıflandırılıyor. Birinci evre yatak yarası deride sıyrık veya kızarıklık biçiminde epidermis dokuda görülüyor. İkinci evre derinin altında dermis dokuya uzanan yaralar, üçüncü evre derinin hipodermis bölümüne dek derinleşen yaraları ifade ediyor. Dördüncü evre yatak yaraları ise kas ve kemiğe kadar uzanan tedavisi oldukça zor ve uzun zaman gerektiren yaralardır.
Yatak yaralarının en etkili tedavisi öncelikle ilk evrede tespit edilerek gerekli müdahalenin yapılmasıdır. Derinleşen yaralar daha zorlu ve uzun bir tedavi sürecini gerektiriyor. Geciken müdahaleler hastanın genel konforunu ve sağlığını bozabiliyor.
Gerçek hayatta yatak yaralarının görünümü aşağıdaki şekildedir. Oldukça ürkütücü olan üçüncü ve dördüncü evreye geçmeden önce hastanızın yatış pozisyonu yönündeki deri durumunu günlük olarak kontrol etmenizde fayda var.
Yatak yaralarını erken aşamada yakalamanın püf noktası düzenli kontrol ve kızarıklıklara, sıyrıklara derhal müdahaledir.
Yatak Yaralarını veya İlerlemesini Önlemek İçin Neler Yapılmalıdır?
Yatan hastanın yattığı pozisyon ayaklardan kafaya dek günlük veya birkaç günde bir kontrol edilmelidir. Hasta mümkünse birkaç saatte bir pozisyon değiştirerek yatırılmalıdır. Örneğin sırt üstü yatan bir hasta iki-üç saat sola, iki-üç saat sağa biçiminde bir döngüyle yatırılabilir. Bunu yapmak olanaksızsa veya zahmetli geliyorsa yazımın devamında daha pratik çözümler sunacağım.
Hastanızın yattığı yönde giysilerinin ve çarşafının kırışan yerlerini mutlaka düzleştirmelisiniz. Üstüne baskı uygulanan kırışıklıklar, elbise ve çarşaf sıyrılmaları, yığılmaları yatak yaralarına neden olur. Bir süre sonra bu kırışıklıklar basının odak noktası haline gelip yara oluşturuyor. Örneğin sırt üstü yatan hastanın atleti yatağın da aşağı kaymasıyla yukarı sıyrılmışsa kısa süre sonra bu atletin yatak yaraları oluşturması kuvvetle olasıdır.
Havalı Yataklar Gerçekten İşe Yarıyor Mu?
Havalı yatak, basıyı azaltmak için yatağın belli bir bölümünün havasını belirli sürelerle indiren ve şişiren mekanizmaya sahip medikal yataklardır. Özellikle yatak yaralarının oluşmasını engellemede etkili olduğu iddia ediliyor. Deneyimlerime göre, sadece havalı yatağın yatak yaralarını önleyebileceğini düşünmüyorum. Başka bir ifadeyle havalı yatağınızın olması yatak yaralarının oluşmayacağı anlamına gelmiyor. Yine de küçük bir fayda sağlaması teknik açıdan anlamlı görünüyor. Pratikteki faydası ancak diğer etmenlerle birleşirse geçerli olabiliyor. Biz annem için havalı yatak kullanıyoruz.
Annemin Yatak Yaralarını Nasıl Tedavi Ettim?
Annem aylarca hastanede ve evde yattıktan sonra üçüncü, ikinci ve birinci derece yatak yaralarına sahip bir hasta durumuna gelmişti. Hergün yapılan pansumanlar annem açısından hem çok zahmetli oluyor hem de sürekli sırt üstü yattığı için bu tedavilerin etkinliği düşük oluyordu. Etkili yatak yarası tedavisinde kullandığım pansuman araçlarını ve sürtünme, sıvı koruyucuları -reklam kaygısı gütmeden- sizinle paylaşacağım. Bunları nasıl kullandığımı da ifade edeceğim.
UYARI: Aşağıda belirttiğim tedavi yöntemi anneme uyguladığım yöntemdir. Her hasta için aynı etkide olacağı ve aynı sonucu doğuracağı anlamına gelmez. Bu bir sağlık tavsiyesi değildir. Lütfen yatak yaralarının tedavisi için doktorunuzla görüşerek onun önerilerini uygulayınız. Sorumluluk Reddi Beyanı‘nı okuyunuz.
Annemin yatak yaraları sırt ve kalça bölgesinde olduğu için öncelikle onu yatakta sol tarafa çevirerek tedavi işlemlerine başlıyorum.
Hastanızı yan pozisyona getirmek için faydalı bir video:
Yatak Yarası Tedavisi 1. Adım: Antiseptik Temizlik, Dezenfektan
Yara açık haldeyken üstüne fıskiye biçiminde püskürtme seçimiyle antiseptik dezenfektanı sıkıyorum. Bu aşamada Crystalin’i kullanıyorum. Antiseptik 1-2 dakika yaranın üstünde kaldıktan ve bu sırada yara havalandıktan sonra kalan kısmı yumuşak bir gazlı bezle hafifçe siliyorum.
Yatak Yarası Tedavisi 2. Adım: Batikon Uygulaması
Yatak yarasını antiseptik temizleyiciyle temizledikten sonra yaranın çevresini Batikon ile silip temizliyorum. Potansiyel olarak gördüğüm kızarıklık ve bası yapabilecek çıkıntıları da tentürdiyotluyorum. 1-2 dakika sonra krem uygulamasına geçiyorum.
Yatak Yarası Tedavisi 3. Adım: Yatak Yarası Kremleri
Temizleme işlemleri bittikten sonra bir anti bakteriyel krem ve iyileştirici kremi tahta çubuğa sürüp karıştırıp yaraların üstüne ve çevresine uyguluyorum. Burada pratik kullanım ve yarayla temas etmemek için temiz bir tahta dil basacağı çözüm oluyor. Eğer kremlemeyi elle yapacak veya yaraya elinizle temas edecekseniz mutlaka elinizi dezenfekte etmeli, mümkünse bir ameliyat eldiveni kullanmalısınız.
Yatak yaralarının üstüne ve çevresine, ayrıca potansiyel yara bölgelerine Thiocilline deri merhemi ve Hametan krem sürüyorum.
Bu iki kremin birleşimi anneciğimin yaralarına iyi geliyor ve bası yaralarının daha hızlı iyileşmesini sağlıyor.
Yaralara ve yaraların yakın çevresine bu kremleri uyguladıktan sonra bası bölgelerine, örneğin tüm sırta ve kalçaya, bariyer krem uyguluyorum. Bu kremin etkisi konusunda net bir görüşüm yok. Ancak tedbir amaçlı ve zararını görmediğim için yeni yara oluşumunu önlemesi umuduyla yaraların dışında kalan tüm bası bölgelerine uyguluyorum.
Yatak Yarası Tedavisi 4. Adım: Hidrokolloid Yara Örtüsü, Gazlı Bez ve Bant
Yatak yaralarının en etkili tedavisi yara örtüleridir. Yaranın büyüklüğüne göre çeşitli en ve boylardaki bu örtüler yaranın üstüne yapıştırılır. Böylece yara sıvı, sürtünme gibi etkilerden arındırılır.
Eğer yara örtüsü kullanacaksanız kremlerin birkaç dakika yara üstünde ve çevresinde kalmasına izin verdikten sonra bu kremleri yumuşak bir gazlı bezle silmelisiniz. Aksi halde yatak örtüsü doğru biçimde yapışmaz.
Ben annemin uyluk ve kalça üstü bölümü için Coloplast Comfeel® Plus 15x15cm olanı kullanıyorum. Fiyatı biraz pahalı olsa da (Temmuz 2024’te 250₺) kullanım kolaylığı, yapışması ve kalitesi açısından bu yara örtüsünü başarılı buluyorum.
Yara örtüsünü doğru biçimde, kırıştırmadan ve tam olarak yapıştırmak oldukça önemlidir.
Eğer bir yara örtüsü kullanmayacaksanız yumuşak bir gazlı bez ve hava alan yumuşak bir bant kullanmalısınız. Ayrıca az bant kullanmalı ve bantların deriye temasını minimumda tutmalısınız. Bu yara örtüsü kullanmayacaklar için yatak yarası pansumanı açısından en kritik ipuçlarından biridir. Deriye yapışan bant yeni yatak yaralarını tetikleyebilir. Bantın deriye temas yüzeyini en azda tutmalısınız. Aynı şekilde fazla sayıda ve/veya sert gazlı bezler de aşınmayı ve basıyı artıracağından yaraları çoğaltabilir.
Ben yara örtüsü dışında kalan yatak yaraları için aşağıdaki bantı ve steril gazlı bezi kullanıyorum. Yumuşaklık açısından ikisi de iyi sayılır.
Yatak yarası örtüleri 4-7 güne kadar orada kalabiliyor. Ben genellikle 5-6 günde bir yara örtüsünü yenisiyle değiştiriyorum. Eğer yara örtüsü kullanmıyorsanız gazlı bez ve bant kullanılan pansumanı hergün yapmak doğru bir karar olur. Gazlı bezi kullanırken çıkıntı yapmamasına da özen göstermelisiniz. Bu nedenle hava alan geniş yüzeyli kullanımlar iyileşmeyi hızlandıracaktır. Az bant teması, geniş yüzeyli gazlı bez kullanımı, yumuşaklık, günlük kontrol ve pansuman yatak yarası tedavisinin başarıya ulaşmasında kritik noktalardır.
Deneyim ve sorularınızı yorum bölümünden belirtebilirsiniz.
Hepimize geçmiş olsun. Tüm hastalarımıza canı gönülden acil şifalar diliyorum.
